Calisia - Wydarte

Celem wyprawy do Kalisza, oprócz ponownych odwiedzin tamtejszego muzeum, była autopsja grodziska przy ul. Wydarte. Do roku 2002 nie było ono znane nauce, dopiero prospekcja powierzchniowa, w poszukiwaniu miejsca bitwy szwedzko-rosyjskiej z 1706 roku zaowocowała przypadkowym jego odkryciem. Co ciekawe, grodzisko naniesione zostało na rosyjską mapę Plan okrestnostej goroda Kališa w 1835 roku, choć nie wiemy czy kartografowie zdawali sobie sprawę czym jest obiekt. 

Źródło: http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=489&from=publication

Grodzisko leży tuż przy brzegu Prosny ale jest to efekt XIX-wiecznej regulacji rzeki, co widoczne jest także na powyższej mapie. Do obiektu docieramy wzdłuż strumienia przedzierając się przez liczne krzaki. Opisane w literaturze wały o wysokości 1 metra nie są czytelne, za to cały obiekt przedstawia się jako niewielkie wyniesienie, na zdjęciach lepiej widoczne ze znacznej odległości niż z bliska. Turystyczną atrakcją niemalże całkowicie zniwelowane orką grodzisko nie zostanie.

Co wiemy o grodzie - wstępnie wydatowany został na czasy panowania Mieszka I. Powstał prawdopodobnie na miejscu starszej osady plemiennej. Wał zbudowany był w konstrukcji skrzyniowej i rusztowej. 

Przygotowując się do wyprawy i szukając w internecie informacji na temat obiektu spotkaliśmy się z licznymi nieporozumieniami dotyczącymi grodziska oraz stanowiska Wydarte 2, które niniejszym chcielibyśmy wyprostować:
1. W Kaliszu w okolicach ulicy Wydarte znane są co najmniej dwa stanowiska (nr 2 i 14) chronologicznie związane z wczesnym średniowieczem.
2. Oba stanowiska znane są też czasem też pod nazwą Ogrody, od nazwy dzielnicy, w której mieści się ulica Wydarte.
3. Stanowisko nr 2 przy ulicy Wydarte było badane w latach 50-tych oraz 70-tych w ramach badań ratowniczych przed budową szpitala, tzw. okrąglaka. Z nieznanych nam przyczyn w różnych dyskusjach na forach stanowisko funkcjonuje w świadomości internautów jako grodzisko. Dementujemy tę informację - wykopaliskowo udało się tam stwierdzić oprócz osadnictwa pradziejowego osadę wczesnośredniowieczną, a nie pozostałości grodu. Osada funkcjonowała w dwóch fazach - w VII-VIII oraz XII wieku. Najbardziej spektakularnym artefaktem pochodzącym z wykopalisk osady jest merowińskie okucie paska/rzemienia od ostrogi prezentowane już na blogu.
4. Stanowisko nr 14 to wyżej opisywane grodzisko.
5. Bez dokładnego datowania nie da się wykazać powiązań pomiędzy oboma stanowiskami, oddalonymi od siebie o 2 km w linii prostej.

Lokalizacja grodziska - stanowisko nr 14 przy ul. Wydarte

Lokalizacja osady - stanowisko nr 2 przy ul. Wydarte

Literatura:

1. Tadeusz Baranowski, Okucie pasa z Kalisza, [w] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, Lublin-Warszwa 2003
2. Adam Kędzierski, Odkrycie archeologiczne przy ulicy Wydarte, Wczesnośredniowieczne grodzisko Kalisza [w] Kalisia Nova, tom 10, 2006
3. Kalisz wczesnośredniowieczny, Materiały sesji Kalisz 15 czerwca 1998, pod red. Tadeusza Baranowskiego, Kalisz 1998
4. Tadeusz Baranowski, Leszek Ziąbka, Gród w Kaliszu, [w] Wielkopolska w dziejach. Archeologia o regionie, Poznań 2008

Na koniec chcielibyśmy też złożyć podziękowania Panu dr. Adamowi Kędzierskiemu, który potwierdził poprawną identyfikację grodziska, co do którego ze względu na stan zachowania mieliśmy duże wątpliwości.