Łodzie z Truso

Podążamy dalej szlakiem korabi na południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego. 

Wrakowisko na terenie wczesnośredniowiecznej osady Truso odkryto podczas badań archeologicznych w Janowie Pomorskim w wykopie "K". 

9 obiektów zachowało się w postaci czarno-brązowego piasku w kształcie łodzi oraz licznych nitów. Statki zostały określone jako płaskodenne o niewielkim zanurzeniu. Ich wymiary oszacowano na 9-11 m długości, 2,5-3 m szerokości. Porozcinane nity w obrębie zarysów łodzi dały badaczom asumpt do wysnucia teorii, iż badane stanowisko było wrakowiskiem gdzie stare/uszkodzone łodzie były rozbierane, ich części recyklingowane (zjawisko znane z innych pomorskich stanowisk) a pozostawiane były tylko dolne części kadłubów.

Źródło ilustracji: Marek Jagodziński, Zagadnienie obecności Skandynawów w rejonie ujścia Wisły we wczesnym średniowieczu, [w:] Pruthenia, tom IV, Olsztyn 2009. Zdjęcie nitów oczywiście własne z elbąskiego Muzeum.

Pisząc o Truso należy pamiętać o historii która wydarzyła się w 1895 roku, blisko sto lat przed odkryciem faktorii, kiedy to podczas prospekcji Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego z Gdańska odkryto wrak łodzi, która w literaturze znana jest jako łódź z Bągartu lub Dzierzgonia. Wiadomo, że wkrótce odnalazła się druga łódź (Bągart 2), niestety nigdy nie została wydobyta. 

Patrząc dziś na mapę widzimy, że wieś Bągart oddalona jest od linii brzegowej Jeziora Drużno o dobrych 10 km, tymczasem zakłada się, że w średniowieczu jezioro zajmowało powierzchnię 10-krotnie większą. Można zatem przypisać pochodzenie łodzi bągarckich portowi w Truso.

Bągarcki korab nie przetrwał II Wojny Światowej. Zachowały się informacje o jego konstrukcji (poszycie nitowane, uszczelnienie włosiem, łódź żaglowo-wiosłowa), wymiary (11,9 m długości, 2,6 m szerokości, 0,86 m wysokości) i zupełnie nieakceptowalne według dzisiejszych standardów szerokie datowanie VIII-XI wiek. W przedwojennej literaturze niemieckiej statek był identyfikowany z wikingami, natomiast powojenna polska literatura, przez wzgląd na cechy konstrukcyjne przypisuje go ludności pruskiej.

Wrakowisko z Truso bardzo ogólnie datować możemy na VIII/IX - połowę X wieku (upadek znaczenia faktorii na rzecz Gdańska). Nie spotkaliśmy się w literaturze z bardziej precyzyjnym datowniem, ale liczymy, że uda się takie pozyskać.

Na poniższych zdjęciach - dwie makiety łodzi z Bągartu/Dzierzgonia. Piewsza z Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu, druga z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.