Wikingowie bez zębów

Kiedy myślimy o wikingach zazwyczaj oczami wyobraźni widzimy brodatych zakapiorów z toporami w dłoniach. Badania archeologiczne potwierdzają, że od Rusi po Wyspy Brytyjskie "wojna" odgrywała istotną rolę w kulturze Normanów. Najbardziej doniosłe odkrycia uzbrojenia związane są z pochówkami - Gjermundbu, Gniezdowo, Kaupang, Larne - długo by wymieniać. A jak wygląda sytuacja na Szetlandach? Z poprzednich wpisów wiecie już, że spektakularnych grobowców skandynawskich wodzów nie odkopano. Może zatem luźne znaleziska uzbrojenia?

Zanim odpowiemy na to pytanie, dla porównania sprawdzamy fakty ze Szkocji i najbliższych Szetlandom Orkadów. 

Groby z uzbrojeniem są nierzadkie - Reay, Boiden, Ballinbay, Kildonan czy odkryty i badany w latach 2006 - 2011 pochówek łodziowy na półwyspie Ardnamurchan zawierający miecz, topór, grot włóczni oraz umbo. Na Orkadach pochówki zbrojnych odnaleziono na cmentarzysku przy brochu Gurness, w Westness na wyspie Rousay, Pierowall na wyspie Westray, Scar na wyspie Sanday. Oprócz tego liczne znaleziska luźne (bibliografia na końcu wpisu.)

A Szetlandy? Uwaga, liczymy na palcach jednej ręki...

Topór znaleziony we wsi Whiteness, na cmentarzu St. Ola (używanym do dziś!). Stanowił jedyne wyposażenie pochowanego mężczyzny. Grób otoczony kamieniami. Typ broni E według Jana Petersena, datować należy go na drugą połowę IX lub X wiek.

Grot włóczni (tu replika) z parafii Dunrosness. Nie udało nam się odnaleźć żadnych dodatkowych informacji na temat zabytku.

Topór z Sandwick. Podobnie jak w przypadku grotu od włóczni brak dalszych informacji. 

Miniaturowe żeleźce pochodzące z wyspy Unst, znalezione na plaży Sandwick, w okolicach świetnie zachowanego długiego domu (napiszemy o nim na lucivo wkrótce). Artefakt wydatowany został przez Historisk Museum w Bergen na około rok 1000.

Podobnie jak w przypadku - opisywanego lata temu - toporka z Giecza trudno jednoznacznie stwierdzić, iż jest to broń.

Koniec.

Najciekawsze dla tematu znalezisko, prawdziwy game changer - miecz i tarcza odkopane wraz z kośćmi, w trakcie przebudowy wieży kontrolnej na lotnisku Sumburgh zaginęły bez jakiejkolwiek dokumentacji. Działo się to podczas II wojny światowej. 

Skarb z Wyspy Świętego Niniana zawiera elementy uzbrojenia - głowicę miecza oraz okucia pochew, natomiast nie można go wiązać z kulturą skandynawską. Wytworzony i zdeponowany przez ludność piktyjską, być może właśnie ze strachu przed wikińskim najazdem. 

Na zdjęciach kopie eksponowane w Muzeum w Lerwick. Część oryginałów mieliśmy przyjemność podziwiać na wystawie Celts: art and identity w British Museum. Wystawie tak dobrej, że nie mamy nawet pretensji, że nie można było robić zdjęć. 

Przy okazji do ściągnięcia literatura, z której korzystaliśmy opracowując temat:

1. Viking Boat Burial Swordle Bay, Ardnamurchan Season Six, 2011: Archaeological Excavations Data Structure Report
2. Viking Age Swords from Scotland
3. Aspects of Viking Society in Shetland and The Faroe Islands
4. Legitimation through Association? Scandinavian Accompanied Burials and Pre-historic Monuments in Orkney
5. Notes on the contents of two viking graves in Islay, discovered by William Campbell, esq., of Ballinaby; with notices of the burial customs of the norse seakings, as recorded in the sagas and illustrated by their grave-mounds in Norway and in Scotland